Święty Graal, a może legendarny Yeti – tak z przymrużeniem oka wygląda nasza wiedza na temat koncentracji uwagi. Niby każdy słyszał, ale mało kto widział… W gabinecie psychologicznym pojawia się coraz więcej strapionych rodziców, którzy poszukują magicznego rozwiązania na poprawę koncentracji uwagi swojego dziecka.
Marysia została zgłoszona na konsultację, ponieważ nie pamięta poleceń. Na przykład kiedy nauczyciel podaje strony ćwiczeń lub mama w domu prosi ją o posprzątanie pokoju lub opróżnienie zmywarki i wyniesienie śmieci, Marysia najczęściej po drodze gdzieś „odpływa”. Nie pamięta tego, co miała zrobić lub wykona tylko jedną z tych rzeczy.
Ignaś jest bardzo żywiołowy – wszędzie go pełno, trudno mu usiedzieć na miejscu. Nużą go powtarzalne zadania i np. ma problem z wykonaniem całej karty pracy w zerówce, jest za to bardzo kreatywny. Rysuje fantazyjne budowle, potrafi świetnie opowiadać no i ma zabójcze poczucie humoru.
Takich historii można opowiadać wiele. Dzieci, od których oczekuje się skupienia uwagi, zdyscyplinowania czy pamiętania o wszystkich codziennych obowiązkach. Jednak codzienne zadania i planowanie czasu często jest ich piętą Achillesową. Są za to bardzo towarzyskie, kreatywne, dowcipne albo wysportowane.
Czy takie „żywe srebra” zawsze musimy rozpatrywać w kategorii ADHD? Czy trudności z koncentracją uwagi mogą wynikać z nieprawidłowych nawyków?
Zanim zaczniemy pracę nad poprawą koncentracji dziecka, drodzy rodzice, warto odrobić pracę domową. Jak rozwija się koncentracja uwagi u dziecka? Co pomaga, a co szkodzi w skupieniu uwagi?
W trakcie terapii często zaczynamy od psychoedukacji…całej rodziny. Warto ustalić, czym tak naprawdę są problemy z koncentracją. Jeśli dziecko jest w stanie skupić się na pewnych czynnościach (np. ulubionych zabawach) lub koncentruje się w szkole a rozprasza w domu – w pierwszej kolejności przyglądamy się środowisku.
1 Ogarnij przestrzeń
Wspólnie z dzieckiem rozejrzyj się wokół miejsca, w którym się uczy. Czy jest spokojne, odizolowane od dźwięków i wywietrzone?
Jeśli Twoje dziecko uczy się np. przy kuchennym stole – weź pod uwagę mnóstwo bodźców, które mogą go rozpraszać. W dziecięcym pokoju z kolei, warto zadbać o to, aby przy biurku nie znajdowało się zbyt wiele atrakcyjnych rzeczy, które mogłyby skraść uwagę.
Organizacja przestrzeni to również budowanie właściwych nawyków. Nauka w krótkich (nawet 10-cio minutowych!) odcinkach czasu, planowanie zadań w kolejności oraz zadbanie o…odpoczynek.
2 Jesteś tym, co jesz
A skoro o odpoczynku i przyjemności mowa! Czy zwróciłeś uwagę na to, co najczęściej je Twoje dziecko przed rozpoczęciem nauki?
Cała dieta, przygotowana w kompleksowy sposób oddziałuje na zdrowie i samopoczucie Twojego dziecka. Natomiast aktywności i posiłki występujące bezpośrednio przed nauką – również mają wpływa na zdolności koncentracji i motywacji. Postaraj się organizować posiłki lub przekąski tak, aby przed nauką głównie dostarczyć ważnych składników odżywczych – np. zdrowe przekąski jak orzechy, owoce.
Unikaj produktów słodzonych lub solonych przekąsek np. paluszków, chipsów) lub bardzo obfitych, które mogą później powodować senność.
3 Idź… na siłownię
Mózg nie jest mięśniem, aczkolwiek w pewnym stopniu możemy go trenować i przez całe życia wpływać na jego rozwój. A jak wiemy…organ nie używany zanika 
Trening koncentracji nie polega na uczeniu się – wręcz odwrotnie. Koncentracja jest właściwie umiejętnością, która bazuje na wielu innych aspektach – uważności, nawyków pracy deep work, ćwiczeniach wzmacniających.
Możecie w tym celu wykorzystać różne metody, m.in. gry planszowe lub karty pracy – znajdziecie je również na naszej stronie.
4 Zapytaj, nie oceniaj
Często oceniamy i nazywamy zachowanie dziecka, przypinając „łatkę” lenistwa, braku motywacji, problemów z pamięcią czy koncentracją. To jednak jest tylko powierzchowny efekt innych procesów.
Często za brak koncentracji odpowiada stres, zmęczenie, obniżona samoocena. Zanim więc zaczniemy utwierdzać nasze dziecko w braku tej umiejętności, spróbujmy zatrzymać się na chwilę, obserwować i zbudować poczucie bezpieczeństwa. Na takim gruncie możemy pracować nad rozwijaniem zdolności.
5 Postaraj się zrozumieć
Czy wiesz o tym, że do pewnego wieku u dziecka przeważa uwaga mimowolna? Oznacza to, że nie jest ono w stanie kontrolować w pełni tego, na czym akurat skupia swoją uwagę. W tej sytuacji dziecko łatwiej się rozprasza, ma większą przerzutność uwagi – łatwo je odciągnąć od aktualnego zadania, jest bardziej podatne na rozproszenia.
Dopiero po ok 7 roku życia zaczyna się kształtować uwaga dowolna – czyli taka, która poddawana jest naszej świadomej kontroli. Warto jednak pamiętać o tym, że mózg dziecka przechodzi burzliwe transformacje – skupienie uwagi, koncentracja – jest ogromnym kosztem energetycznym.
Dlatego warto wspierać, wzmacniać i rozwijać tą zdolność – wymaga to jednak sporej naszej cierpliwości i zrozumienia potrzeb dziecka.
Powodzenia!
